WINNICA KONIUSZA

WINNICA ZOSTAŁA WŁĄCZONA DO MAŁOPOLSKIEGO SZLAKU WINNEGO W 2017 R. 

Ciepłe i żyzne wyżyny lessowe w okolicach Proszowic pozostają wciąż jednym ze stosunkowo najmniej wykorzystanych potencjalnych obszarów winiarskich w Małopolsce. Tereny te odznaczają się wyjątkowo korzystnym dla uprawy winorośli klimatem, z długim sezonem wegetacyjnym, upalnym latem, łagodną zimą i najniższą w całym województwie sumą opadów. Zakładaniu winnic sprzyja także dość urozmaicony, pełen pagórków, dolin i zboczy tamtejszy krajobraz oraz lekkie, dobrze przepuszczalne gleby lessowe i czarnoziemy, na których winne krzew mogą się głęboko zakorzenić.

Winogrodnicze walory tych okolic poświadczają także dość liczne wzmianki o istnieniu takich upraw w przeszłości. Jedne z największych i najważniejszych plantacji winnej łozy w okolicach Krakowa znajdowały się niegdyś na wysokiej południowej skarpie lessowego płaskowyżu, opadającej w stronę doliny Wisły. W okolicach Nowego Brzeska znajdowały się uprawy należące do klasztoru norbertanów w Hebdowie, wymieniane w dokumentach już w 1279 roku. Natomiast biskupi krakowscy mieli swoje rozległe winnice w sąsiednich Wawrzeńczycach, gdzie – jak pisał w XVII wieku Szymon Starowolski – „winograd niecierpkiego był smaku”.

Winorośl uprawiano także w położonej nieco bardziej na północ dolinie Szreniawy. W roku 1283 wzmiankowana jest winnica w Prandocinie koło Słomnik, należąca do klasztoru cystersów w Mogile. W roku 1394 wspomina się o uprawie winorośli w tak zwanym podrzędstwie proszowickim, czyli królewskich dobrach stołowych wokół Proszowic, skąd dostarczano na potrzeby zamku wawelskiego różne produkty, w tym wino. Wina proszowickie były wówczas wyżej cenione, niż te pochodzące z pozostałych królewskich winnic – z Zagości i Nowego Korczyna. Winiary koło Pałecznicy są dziś „zwykłą” wsią, jednak w średniowieczu była to osada służebna, której mieszkańcy specjalizowali się w uprawie winorośli i wyrobie wina. Miejscowość ta była wzmiankowana już w połowie XIII wieku jako własność biskupów kujawskich, a później należała do kurii krakowskiej.

Bodaj największą plantacją winorośli jaka obecnie istnieje w tych stronach jest rodzinna Winnica Koniusza. Jej założyciel Andrzej Płyś, jest z wykształcenia inżynierem mechanikiem po AGH. Przed prawie dwudziestu laty pan Andrzej wraz z żoną, która pochodzi z tych okolic, kupili tu stare gospodarstwo z domem do remontu, traktując je jako działkę rekreacyjną. W pakiecie z zabudowaniami dostał im się również całkiem spory kawałek rolnej ziemi, więc postanowili jakoś ją wykorzystać. Pan Andrzej na początku posiał zboże, ale uprawa ta szybko okazała się nieopłacalna i wówczas zakiełkował pomysł winnicy.

Początki tej plantacji były dosyć skromne – w 2006 roku na zaledwie paru arach posadzono na próbę 100 krzewów winorośli. W tym samym roku pan Andrzej zakwalifikował się do dwuletniego  programu szkoleniowego „Winnice Małopolski”, organizowanego przez Małopolską Agencję Rozwoju Regionalnego. W ramach tego programu mógł ukończyć kursy uprawy winorośli i produkcji wina w renomowanej szkole winiarskiej w Klosterneuburgu pod Wiedniem. W następnych latach winnica była stopniowo powiększana, uzyskując obecny areał prawie jednego hektara. Wkrótce też obok wyremontowanego domu i winnicy stanął budynek przetwórni służący do produkcji wina.

Winnica znajduje się w miejscowości Łyszkowice w gminie Koniusza (stąd jej nazwa) i została posadowiona na łagodnym południowo-zachodnim stoku, na wysokości około 280–290 metrów n.p.m. Jej podłoże stanowi warstwa lessu zalegająca na rumoszu skał wapiennych. W winnicy spotyka się dość szeroki wachlarz odmian winorośli, co poniekąd wynika z eksperymentalnego charakteru tych nasadzeń w pierwszych latach. Wśród szczepów na wina białe dominują solaris i johanniter, ale obok nich występuje też bianca, seyval blanc, jutrzenka i muszkat. Najważniejszymi odmianami do wyrobu win czerwonych i różowych to regent i rondo, a ich uzupełnienie stanowią léon millot, maréchal foch, zweigelt i cabernet cortis.

W winnicy są wyrabiane wina białe, różowe i czerwone, najczęściej kupaże, rzadko wina odmianowe. Produkcja odbywa się w tradycyjny sposób: wina białe i różowe fermentują i dojrzewają w zbiornikach ze stali nierdzewnej, a wina czerwone dodatkowo leżakują w beczkach z dębu węgierskiego. Wina te regularnie zdobywają medale i wyróżnienia na polskich konkursach winiarskich. Winnica Koniusza prowadzi zarejestrowaną komercyjną działalność i sprzedaje swoje wina zarówno na miejscu w gospodarstwie oraz w paru miejscach w Krakowie. Gospodarze zapraszają także do zwiedzania winnicy oraz na degustacje.